Antwerpen en de Antwerpse haven kunnen excellentiepolen worden van duurzame innovatie en productie. Er zijn al veel hoopvolle aanzetten hiertoe gegeven. De chemie heeft op Vlaams niveau een “speerpuntcluster” opgezet om te evolueren naar een meer duurzame chemie (“Catalisti”). De bedoeling daarbij is om minder te vervuilen en zuinig om te springen met grondstoffen en energie. We dringen wel aan op de nodige ambitie: de toekomst van de chemie in Antwerpen zal voor een groot deel afhangen van de snelheid waarmee ze evolueert naar meer duurzaamheid.

Een non-ferrobedrijf als Umicore (met vestiging in Hoboken) slaagde erin zichzelf heruit te vinden als een van de grootste recyclagebedrijven ter wereld. In plaats van afhankelijk te blijven van de aanvoer van steeds duurdere ertsen uit het Zuiden, ontpopte het bedrijf zich als kampioen van recyclage en hergebruik van grondstoffen. Een soortgelijke omvorming is ook nodig in de Antwerpse petrochemie. Die gebruikt dikwijls olie en producten afgeleid van olie als grondstof. Het zal zaak zijn op korte tijd over te schakelen naar de inzet van meer biologische grondstoffen en het hergebruiken (bv. leasen) van chemicaliën, of om methaan als grondstof te vervangen door waterstof (wat neerkomt op een electrificatie van de chemie). De CO₂-uitstoot kan ook nog sterk omlaag in de chemie. Het Europees REACH-programma zorgt voor minder gevaarlijke stoffen. Daardoor verbetert het imago van de chemie.

Antwerpen kan met haar cluster van chemie- en petrochemiebedrijven het toonbeeld worden van meer procesintegratie en samenwerking tussen bedrijven. Men heeft het dan soms over ‘industriële ecologie’, waarbij de afvalstromen of restwarmte van het ene bedrijf opnieuw gebruikt worden als grondstof of energiebronnen voor het andere bedrijf. Antwerpen kan wereldleider worden in het sluiten van industriële kringlopen.

Het Havenbedrijf maakte al werk van een Transitiefonds om de overgang mee te begeleiden en te financieren. De stad en het Vlaams Gewest dienen dit mee op te volgen. Bijvoorbeeld door naar het voorbeeld van Rotterdam en Gent proeftuinen op te zetten voor belangrijke demonstratieprojecten die de transitie ten goede komen.

Terug naar Haven