‘Na Seckou, boeken toe: na achttien jaar wordt deze gedichtendag er eentje in mineur’

‘Het doek is gevallen. Zonder enige voorbode in het bestuursakkoord heeft de stad Antwerpen de stadsdichter afgevoerd’, schrijft gemeenteraadslid voor Groen, Niel Staes.

Gedichtendag. Dat is al lang in Antwerpen een feestdag. De afgelopen negentien jaar was het ook tweejaarlijks een absolute hoogdag. Want al tien keer kroonde ’t Stad dan haar nieuwe stadsdichter. Het was vaak het startschot van een ongekend parcours. Een sprong in het duister. Want een stadsdichter heeft iets onvoorspelbaar. Waar duikt ie voor het eerst op in de stad? Om welke straathoek word je vanaf nu weer verrast? Ook voor het bestuur is het een gok, want je weet nooit wat het brengt. Steekt ie de loftrompet over het beleid, of steekt ie net de draak ermee? Die artistieke vrijheid maakt van de stadsdichter net iets om te koesteren. Het was een moderne hofnar die twee jaar een vrijgeleide kreeg met de stad als speelterrein.

Maar na achttien jaar wordt deze gedichtendag er eentje in mineur. Er zal immers niemand klaarstaan om de fakkel van Seckou Ouologuem over te nemen. Het doek is gevallen. Zonder enige voorbode in het bestuursakkoord. Zonder directe aanleiding – althans niet voor de schermen – besloot schepen Ait Daoud en het Antwerpse college om de stadsdichter ten grave te dragen. En dat nota bene dag na het overlijden van Bernard Dewulf. Geen wonder dan het in stilte werd beslist en zonder al te veel tamtam werd uitgerold.

Na Seckou, boeken toe: na achttien jaar wordt deze gedichtendag er eentje in mineur.

Zoals steeds is er een uitleg klaar. Stad Antwerpen wil poëzie nog meer in de publieke ruimte een plek geven en de link met de Antwerpenaar intensifiëren. Er komt een poule van dichters die opdrachten toegespeeld krijgen. Binnenin hun opdracht hebben de dichters artistieke vrijheid, maar de stad heeft het eindoordeel over de uitvoering. Het leest allemaal bijzonder dubbel.

Want in de kern van de zaak breekt deze nieuwe werkwijze met de essentie van het stadsdichterschap: de totale vrijheid. Niet alleen wordt er nu verwacht om binnen de lijntjes van specifieke opdrachten te kleuren, maar vervalt ook de vrijheid om zelf te kiezen waar zijn of haar woorden Antwerpen bekladden of versieren. De luxe verdwijnt om twee jaar lang een verhaal te schrijven. Zo’n verhaal is geen optelsom van commerciële opdrachten, maar wel een reis die de Antwerpenaar uitnodigt om mee op pad te gaan. Het is niet voor niets dat de namen van de stadsdichters ondertussen zo vertrouwd aanvoelen. Dat dreigt totaal te verwateren in de nieuwe werkwijze.

Wat ook de communicatie doet uitschijnen, er komt een einde aan een traditie die Antwerpenaren al jaren bekoort en prikkelt. En dat is bijzonder jammer en onbegrijpelijk. Gelukkig zinderen de creatieve uitspattingen van ‘De Antwerp Ten’ nog steeds na in ons collectieve geheugen. Vele gedichten kleuren gelukkig nog steeds onze straten en vensterramen. De herinnering aan de vertaalketting in Mauds verloren Toren van Babel of het samen knutselen aan Seckous raamgedicht blijft. En wie Bernards Catwalk nog steeds deelt met zijn straat, dikke merci!

Finaal blijft de keuze bovenal een zwaktebod van dit bestuur. Dat er een grote vraag is vanuit de stad, de districten, organisaties en bewoners naar gedichten is een geweldig signaal. ‘Poëzie in opdracht’ is echter een antwoord op een commerciële vraag, maar dat was nooit de opzet van de stadsdichter. Ze zouden zelfs perfect naast elkaar kunnen bestaan, want de twee initiatieven dienen een totaal andere finaliteit. Deze schepen wil echter slinks een cynische dubbelslag slaan. De kritische stem van de stadsdichter verdwijnt onder het mom dat meer stemmen een kans krijgen, maar ten gronde komt er meer controle en minder vrijheid. Poëzie moet passen binnen de kaders. Kunst moet nuttig zijn. Het moet bijdragen aan een economisch of politiek verhaal. Het is een oud verhaal waarbij kunst ‘in opdracht’ een middel tot een doel mag zijn, maar vooral nooit een doel zelf mag zijn.

Na Tom, Ramsey en Moeyaert,

Na Joke, Peter en Bernard,

Na Stijn, Maarten en Vanhauwaert,

Gaan na Seckou, De boeken toe.

Niel Staes zetelt voor Groen in de Antwerpse gemeenteraad.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content