Groen eist daadkracht en sancties

Antwerpen, 12 mei 2025 – Discriminatie op de huur- en arbeidsmarkt is nog altijd diepgeworteld, dat tonen de jongste opvolgrapporten van UGent en VUB. Ondanks allerlei actieplannen blijven de verschillen tussen kandidaten met en zonder migratieachtergrond, met of zonder beperking, of van jongere en oudere leeftijd schrijnend. Voor Groen is het genoeg geweest: “Opvolgstudies zijn goed, maar de bevindingen blijven dezelfde of worden, in het geval van de woningmarkt en de leeftijdsdiscriminatie, erger,” zeggen gemeenteraadslid Ariane Giraneza (Groen) en fractieleider Bogdan Vanden Berghe (Groen). "Het Antwerps stadsbestuur belooft in het bestuursakkoord om 'gepaste gevolgen' te geven aan structurele discriminatie. Waar wacht men nog op? Juridische en financiële sancties voor hardleerse makelaars en bedrijven moeten nu wel ingevoerd worden."

Toen het stadsbestuur in 2021 stelde dat het “geen verhaal van blamen, shamen en sanctioneren” wilde voeren, getuigde dat van een vrijblijvende aanpak. Maar vandaag zien we het resultaat: discriminatie blijft bestaan, en de resultaten zijn vaak slechter dan bij de nulmeting. Het rapport is helder: "De etnische discriminatie op de woningmarkt is zelfs opnieuw gestegen naar 16%. De cijfers volgen een U-curve.” Ziet Giraneza. “We hebben het ene onderzoek na het andere gehad, maar Antwerpenaren zoals Hakim en Yasmina vinden nog altijd geen woning of job, enkel weer een bevestiging van hun uitsluiting.” Indien we de consequent discriminerende makelaars kunnen aanpakken, daalt volgens de VUB de totale discriminatiegraad tot 5%. Opvallend is ook dat ze uitdrukkelijk stellen dat alleen sensibiliserende maatregelen voor de hardleerse overtreders in de vastgoedsector niet volstaan.

De UGent stelt: “Als sectoren bij de volgende meting geen verbetering tonen, moet worden overgegaan tot juridische stappen of publieke aanrekening.” Voor Groen is het na twee opvolgmetingen wel duidelijk dat er nog steeds sprake is van structurele discriminatie in de stad. Deze rapporten tonen dat het deze legislatuur anders moet. Groen wil dat het stadsbestuur deze legislatuur praktijktesten verplicht maakt. Daarnaast moeten makelaars en bedrijven met herhaald discriminerend gedrag gesanctioneerd worden.

“Discriminatie op basis van afkomst is ingebouwd in het systeem, zo blijkt,” reageert Giraneza. In het rapport over de arbeidsmarkt stelt de UGent onomwonden: “Kandidaten met een niet-Vlaamse naam krijgen structureel minder positieve reacties bij sollicitaties." Dit rapport brengt voor een hyperdiverse stad als Antwerpen weinig goed nieuws. "Voor het stadsbestuur zou het bestrijden van deze ongelijkheid een absolute prioriteit moeten zijn,” gaat Giraneza verder. "Deze rapporten zijn weinig verrassend, maar tonen aan dat we een nieuwe aanpak vereisen."

De stad sprak in 2021 over “samenwerking met de sectoren”. Maar als sectoren als administratie of detailhandel meerdere keren in de fout gaan, moeten daar consequenties aan verbonden worden. Het rapport vermeldt letterlijk: "Er blijkt een groep van makelaars in Antwerpen actief te zijn die consequent blijft discrimineren tegen kandidaten met een niet-Belgische naam." "Zolang dat onbeantwoord blijft, heerst straffeloosheid," aldus Giraneza en Vanden Berghe.

Als op de arbeidsmarkt in Antwerpen de discriminatie niet afneemt, is het mogelijks nog erger gesteld met de leeftijdsdiscriminatie, die significant stijgt. Vanden Berghe: “Wie ouder is of een beperking heeft, wordt nog altijd systematisch uitgesloten,” merkt Vanden Berghe op. “De cijfers zijn onthutsend. Een 38-jarige of 45-jarige kandidaat krijgt 40% minder positieve reacties dan een 25-jarige. Bij uitnodigingen op gesprek gaat het zelfs over een verschil van 5,5 procentpunt. Dat is onaanvaardbaar.”

Op de woningmarkt valt de sterke uitsluiting van mensen met een handicap op. De opvolgmeting toont daar systematische discriminatie aan. De situatie voor rolstoelgebruikers is in de opvolgmeting nagenoeg onveranderd gebleven ten opzichte van de nulmeting, maar blinden met assistentiehond krijgen nu minder vaak een uitnodiging voor een plaatsbezoek. Voor Vanden Berghe is het duidelijk: "Deze rapporten kleuren gitzwart op alle fronten. Er moet nu geschakeld worden."

Groen roept het stadsbestuur op om de aanbevelingen uit de rapporten ter harte te nemen en de beloofde ‘gepaste maatregelen’ uit het bestuursakkoord (punt 277) ook effectief in te voeren.

• De stad moet blijven sensibiliseren over discriminatie en over het feit dat ze praktijktesten afneemt op arbeids- en woningmarkt. Uit de opvolging blijkt dat dit een preventief effect heeft. Al geeft de studie voor de woningmarkt uitdrukkelijk aan dat dit ook op limieten botst.
• Op de woningmarkt wordt nog steeds structureel gediscrimineerd:
  • Bij de hardleerse makelaars geen aanpak meer per sectorniveau, maar wel een individuele opvolging met een juridische stok achter de deur. Dit betekent dat voor de hardleerse overtreders op de woningmarkt een antidiscriminatiebeleid moet opgezet worden mét handhaving. In praktijk betekent dit mysterie shopping en juridische correspondentietesten (die dus tot juridische consequenties kunnen leiden). (cfr Gent)
  • Specifieke acties naar nieuwe makelaars op de markt
  • Investeren in een breder aanbod in de goedkopere segmenten van de woningmarkt, zal druk op dat segment wegnemen
• Op de arbeidsmarkt wordt vooral de nood benadrukt tot dwang per sector om discriminatie tegen te gaan, met het communiceren van heldere consequenties als er tegen de volgende meting geen verbetering is. Voor Groen kan er nu al overgegaan worden tot juridische consequenties bij discriminatie.
• Groen vraagt ook om niet enkel afkomst, handicap en leeftijd, maar ook andere discriminatiegronden zoals gender en seksuele oriëntatie structureel te monitoren.