Antwerpen zet het sociaal werk in de etalage. Buurtwerk, woonbegeleiding, daklozenopvang ? stuk voor stuk worden ze op de markt gegooid. In een eerste ronde hebben stad en OCMW 6 projecten opengesteld voor al wie zich geroepen voelt ernaar mee te dingen. Goed voor een bedrag van 2 miljoen euro. Binnenkort volgen nog eens 11 projecten voor een budget van 2,8 miljoen euro. Wat er nog volgt, is onduidelijk. Op stadsniveau zijn dit onrustbarend hoge bedragen. Maar daar stopt het niet, want deze evolutie naar de privatisering van sociaal werk is gevaarlijk op verschillende niveaus. Want de marktlogica die Antwerpen vandaag in de ban houdt, sijpelt ook zoetjesaan de rest van sociaal Vlaanderen binnen.   De bal ging vorige week aan het rollen toen bekend werd dat beveiligingsfirma G4S Care als beste uit de bus kwam om een project rond daklozenopvang in Antwerpen te verzorgen. G4S Care haalde het daarbij van CAW, het Centrum Algemeen Welzijnswerk dat al meer dan 18 jaar de begeleiding en opvang van daklozen met succes en expertise verzorgt. Nu blijkt dat er bij de toekenning van dit project is gesjoemeld. De beoordelingscriteria waarop de jury zich baseerde, bleken plots andere te zijn dan diegene die bij het uitschrijven van de opdracht naar voor werden geschoven. 

Dat de stad al van bij het eerste grote project dat het op de markt aanbiedt, valsspeelt, wijst er op dat ze koste wat het kost commerciële partners het sociale veld in wil trekken. Dat heeft twee belangrijke redenen. Ten eerste: besparingen. Het ontbreekt aan politieke moed om extra budgetten vrij te maken voor sociale projecten. Bijgevolg kiest ze er voor om via een marktlogica stelselmatig budgetten af te romen door bestaande projecten uit te laten voeren door goedkopere spelers. Ten tweede: het monddood maken van middenveldorganisaties die zich in de ogen van het huidige stadsbestuur té kritisch uitlaten over het gebrek aan coherent en ambitieus sociaal beleid in Antwerpen. Je hoeft geen visionair te zijn, om te voorspellen dat deze logica niet beperkt zal blijven tot Antwerpen. 

Waarom is deze vermarkting van het sociaal werk zo'n gevaarlijke evolutie? Wel, alle projecten die vandaag in Antwerpen in de verkoop staan, hebben één ding gemeenschappelijk. Het gaat om projecten die werken met mensen in een zeer kwetsbare positie. Net daarom is een langdurige, persoonlijke en intensieve begeleiding cruciaal. En net die filosofie zit in het DNA van het sociale middenveld en de vele maatschappelijk werkers die vandaag koudweg aan de kant worden geschoven. 
Er worden vandaag twee belangrijke uitgangspunten voor een goed sociaal beleid genegeerd. Ten eerste: door de vercommercialisering staat de cliënt niet langer centraal. Goede begeleiding van kwetsbare mensen staat of valt met vertrouwen en tijd. De winstlogica van commerciële spelers staat hier haaks op en is in de eerste plaats gericht op snelheid en kostenefficiëntie. Ten tweede: de vernetting dreigt volledig te verdwijnen. Organisaties moeten goed ingebed zijn in het sociaal hulpverleningsnetwerk. Door hun laagdrempeligheid vormen ze een belangrijke schakel tussen bewoners en diensten. Bovendien kunnen ze zo snel en gericht doorverwijzen. Ook dit staat in schril contrast met de aanpak van grote commerciële partners. Dat blijkt ook uit het juryrapport van G4S Care: op samenwerking en lokale verankering scoren ze slecht. 
Door deze vermarktingsoperatie versnippert het middenveld. Mensen die zich al jaren met hart en ziel inzetten worden tegen elkaar opgezet. Ook dat brengt meerdere gevaren met zich mee. Want wie komt er nog op voor de zwakkeren in onze samenleving als zij dit niet meer kunnen doen? Mensen die in maatschappelijk kwetsbare situaties leven hebben heel wat kwetsuren opgelopen. Het duurt daarom lang om een vertrouwensband met hen op te bouwen. Heel wat organisaties hebben daar jarenlang op ingezet. Die ervaring wordt nu in één klap van de tafel geveegd. 

De vermarktingsoperatie die in Antwerpen wordt uitgevoerd, hangt als een zwaard van Damocles boven alle sociaal-werk initiatieven in de stad. De onzekerheid is groot, de ongerustheid nog groter. Gezien de amateuristische eerste stappen die vandaag gezet zijn, roep ik op om dit proces nu te stoppen en van het sociaal werk geen commerciële sector te maken. Want winst maken op kap van de allerzwaksten in onze samenleving dreigt grote schade met zich mee te brengen. Zowel ten opzichte van de doelgroep als voor de hele samenleving. Laten we er daarom voor eens en altijd een punt achter zetten nu het nog kan en in de plaats investeren in meer sociaal beleid, in samenwerking met de huidige partners.