Zaterdag 26 augustus 2017 start district Antwerpen met de heraanleg van de Charlottelei. Hierbij worden de bomen gekapt die op korte termijn zouden zorgen voor stabiliteitsproblemen. In het voorjaar van 2018 zullen ze vervangen worden door nieuwe bomen. Hierbij is gekozen voor bomen die snel dezelfde kracht aan zuurstofomzetting halen en een grotere ondergrondse ruimte voor de wortels zodat ze beter kunnen uitgroeien. Het is met pijn in het hart dat Groen is meegestapt in deze beslissing. Onze strijd is er immers een van meer bomen en meer groen in de stad. De strijd voor een betere luchtkwaliteit is bovendien altijd al een topprioriteit geweest. Diverse onderzoeken hebben echter bewezen dat deze beslissing op termijn beter is voor de luchtkwaliteit en de groenbeleving in de straat.

De vervanging van de bomen heeft voor de nodige commotie gezorgd. Vandaar een korte historiek, de reden van de beslissing en een kort woordje over de toekomst.

En hieronder vind je ook een update over het vonnis in de rechtszaak die tegen het district was aangespannen door het actiecomité.

HISTORIEK

In mei 2013 viel de eerste beslissing over de Charlottalei op het districtscollege: een heraanleg van Charlottalei: bredere voetpaden, heraanleg zijrijwegen, betere voetpaden en dat met het behoud van de bestaande bomen. Kort daarop volgde overleg met de groendienst omdat er daar veel twijfel bestond over de haalbaarheid van deze beslissing.

De bomen van de Charlottalei zijn wilde kastanjes die eind vorige eeuw zwaar zijn ingesnoeid om zo de toegang voor brandweer en ladderliften te blijven garanderen. Grote aantallen zware takken zijn toen verwijderd en op die snoeiwonden zijn inrottingen ontstaan.

Sinds 2005 worden de bomen gemonitord door de groendienst en in de loop van de jaren zijn een hele reeks interne en externe screenings gebeurd. De historiek daarvan valt na te lezen via de link onderaan naar de webpagina van de stad.

Omdat de groendienst de eigen expertise wilde toetsen aan een tweede opinie, werd een extern onderzoek gedaan in 2014. Dit onderzoek kreeg in 2015 nog een vervolgstudie.

Rapporten samenvatten is steeds heikel, maar toch een poging. Ze geven aan dat aan dat er niet zozeer een probleem is met ziekte of vitaliteit van de bomen (ze scoren gemiddeld nog 60% op gezondheid), maar dat het echte probleem zich stelt bij de stabiliteit, dit door inrotting. Daarenboven wordt telkens zeer expliciet meegegeven dat werken in de wortelzone van de bomen snel een negatieve omslag kan veroorzaken en dat hoe dan ook de bomen op korte termijn terug ingesnoeid zullen moeten worden omdat het gewicht van de nieuwe takken niet kan gedragen worden.

De rapporten, inclusief scans van stammen en foto’s zijn raadpleegbaar en opvraagbaar via de link.

De werken in de Charlottalei zijn noodzakelijk om eindelijk voetgangers de nodige ruimte te geven die ze er nu niet hebben en om fietspad en wegdek eindelijk terug in orde te krijgen. We hebben tegenwoordig meer boomvriendelijke technieken bij werken, maar ook die leveren niet de nodige garanties voor de huidige bomen. Waar nu reeds een aantal bomen over het omslagpunt voor veiligheid zitten en de rest vlak onder dit omslagpunt, zouden de werken zeer waarschijnlijk het gros van de bomen over dit omslagpunt tillen. Dit wordt mede bevestigd doordat dit jaar voor het eerst bij een aantal bomen ook bloedingziekte is vastgesteld.

Als district investeren we meer middelen dan andere legislaturen in het extra levenskansen geven aan bestaande grote bomen in de stad, maar in dit geval hebben we besloten die extra middelen in te zetten om extra ondergrondse ruimte te voorzien voor nieuwe bomen in de Charlottalei. Dit omdat de inschatting is dat deze zware investering doen voor de bestaande bomen geen langetermijneffect zal geven, integendeel. Het is verstandiger te investeren in nieuwe bomen die meer ondergrondse ruimte krijgen.

De nieuwe bomen zullen in het voorjaar aangeplant worden. Ze zullen een grotere plantmaat hebben dan standaard om ze zo al een flinke voorsprong te geven en ze zullen nog extra ondergrondse wortelruimte krijgen waardoor ze alle kansen krijgen om vrijuit tot volwassenheid uit te groeien. We hebben gekozen voor winterlindes en niet meer voor wilde kanstanjes. Dit omdat wilde kanstanjes momenteel in de stad veel last van ziektes hebben. Winterlindes kunnen uitgroeien tot bomen van minstens gelijke grootte met een groot bladvolume en ze zijn bovendien inheems wat meegenomen is voor de bijen.

Begrijpen we van waar het protest komt? Zeer zeker. Daarom ook dat het district meerdere overlegmomenten met de buurt heeft georganiseerd waar telkens een volle zaal bewoners langskwam.

Groen zet veel in op bomen in de stad. Het is altijd zeer pijnlijk als er grote bomen in het straatbeeld verdwijnen, ook als er nadien vervanging komt. Dat dit veel emotie losmaakt bij mensen, begrijpen wij volledig. Wij voelen die pijn ook. Op korte termijn zal de kap inderdaad een verlies aan groenvolume geven in de straat. De luchtkwaliteit zal tijdelijk dalen, maar volgens de rapporten zal er binnen enkele jaren een forste winst op beide vlakken geboekt worden. De bomen nu niet kappen, zou enkel uitstel van executie zijn. Bovendien zou de ruimte van de nieuwe bomen dan fors ingeperkt worden door de heraangelegde lei. Door nu het planten van nieuwe bomen te koppelen aan de heraanleg, kunnen we garanderen dat er meer ruimte komt voor groen en dus snel meer groen en meer zuivere lucht.  In vergelijking met andere heraanlegplannen hebben we hier kunnen zorgen voor fors meer investeringen in groenruimte.

Op 27 februari 2018 deed de rechtbank van eerste aanleg uitspraak in de milieustakingsvordering die de vzw Straatego had aangespannen tegen de stad en het district Antwerpen. Het vonnis luidde dat de zaak ontvankelijk maar ongegrond was. Dat wil zeggen dat de vzw Straatego juridisch correct heeft gehandeld (ontvankelijkheid), maar dat hun argumentatie niet wordt gevolgd door de rechtbank (ongegrond). De rechtbank beargumenteert uitgebreid waarom ze de verschillende onderdelen van de argumentatie (procedureel en inhoudelijk) niet volgt.

Zoals hierboven aangegeven, hebben we binnen de meerderheid van het district Antwerpen steeds op basis van de bestaande kennis, studies en adviezen zo correct mogelijk gehandeld om een zo duurzaam mogelijke keuze te maken naar de toekomst toe. De uitspraak geeft aan dat we op zich correct hebben gehandeld.

Het volledige vonnis kunnen we op eenvoudig verzoek bezorgen.

EXTRA ACHTERGRONDEN

District zit in op ondergrondse groeiplaats voor de bomen

In het district Antwerpen investeren we stevig in het voorzien van extra ondergrondse groeiplaats voor bestaande en nieuwe bomen. Bij bestaande bomen wordt daarbij steeds de afweging gemaakt of de investeringen, die vaak fors zijn, de bomen enkele tientallen jaren extra kwalitatieve groeiruimte geven.

Recente projecten waarbij deze investering is gebeurd:

• Brederodestraat: bij de heraanleg werd onder de parkeervakken door wortelruimte aangebracht.
• De Coninckplein: bij het recent herstellen van de rijwegen etc werden er onder de rijweg en onder het plein grote hoeveelheden doorwortelbare ruimte aangebracht, hierdoor krijgen de bomen eindelijk de ruimte die ze nodig hebben om te kunnen groeien, na de vorige heraanleg waar dit niet voorzien was.
• Dennenlaan: tot meer den een meter diep werd de grond van de plantstrook verwijderd en vervangen, ook werd de ondergrond los gemaakt en de plantstroken werden verbreed. Voor de standplaatsverbetering alleen leverde dit een kost van > 100.000 € op.
• Komedieplaats: de bestaande linde werd gekwalificeerd als een toekomstboom en kreeg bij de recente heraanleg een zeer grote ondergrondse groeiruimte toegewezen.
• Graanmarkt: de aanstaande heraanleg zou een stevige impact kunnen hebben op de bestaande grote lindes. Er wordt 90.000 euro voorzien voor een technische oplossing om de groeiplaats te verbeteren en het regenwater tot bij de wortels te brengen.
• Bredestraat/Kleine markt: bij de aanstaande heraanleg zal de bestaande monumentale eik 50 m³ extra doorwortelbare ruimte krijgen.
• Schermerstraat: bij de heraanleg en de rioolwerken zijn grote beschermende maatregelen uitgevoerd om de wortelruimte te beschermen.
• Bij de huidige werken in de Solvynsstraat hebben de bomen op het pleintjee met de Miraeusstraat een grote ondergrondse boombunker gekregen, een soort kelder onder het openbaar domein met daarin doorwortelbare ruimte.
• Bij de huidige werken aan Den Oever wordt een boom verplant binnen het project en wordt er voor de bestaande bomen onder het toekomstige openbaar domein een doorwortelbare ruimte aangelegd voor > 100.000 euro.

District investeert fors in meer bomen

We hebben de investeringen in nieuwe bomen opgedreven. Hieronder cijfers voor aanplanting van bomen op het openbaar domein binnen het district Antwerpen (straten, plantsoenen, parken, dus niet in bossen, natuurgebied of bosplantsoen). De onderstaande cijfers behelzen zowel nieuwe aanplant als vervanging van bestaande bomen, zowel door district als stad. Het grootste deel gaat effectief over nieuwe aanplant.

• 2009-2010: +/- 450 bomen
• 2010-2011: +/- 530 bomen
• 2011-2012: > 800 bomen
• 2012-2013: +/- 650 bomen
• 2013-2014: > 880 bomen
• 2014-2015: > 844 bomen
• 2015-2016: >1227 bomen
• 2016-2017:  > 800 bomen (nog geen volledige telling beschikbaar)

Daarnaast worden bij onze tientallen projecten van heraanleg steeds de bomen behouden. De enige uitzonderingen zijn de Brederodestraat, daar zaten we met een grote sterfte omwille van bacterievuur bij de aanwezige lijsterbessen. En nu de Charlottalei om bovenstaande redenen. Daarnaast zijn er natuurlijk projecten van de stad en van Vlaanderen, waarbij we dat ook steeds adviseren maar niet kunnen afdwingen.

Verder investeren we in het ontharden van pleintjes, zoals we dat ondertussen hebben uitgevoerd op de Loosplaats, aan de Wilgenstraat en binnenkort op de Paardenmarkt.

Stijgende investeringen van district in meer groen

Globaal genomen, maar nogal afhankelijk van jaar tot jaar, is er een stijging van gerealiseerde budgetten voor groen, groenonderhoud en groen binnen projecten openbaar domein van 30 tot 50 % tegenover vorige legislatuur.