Een paar jaar geleden konden we het ons niet voorstellen: Leopoldbeelden worden weggehaald, straatnamen die verwijzen naar kolonialisten krijgen extra duiding, Lumumbastraten worden benoemd. In heel België komt een dekolonisatiegolf op gang. Maar wat is nu het einddoel?

Heling en herstel

Ten eerste moeten we het lijden van mensen uit gekolonialiseerde landen erkennen en de link met het Westen duiden. Antwerpen heeft bijvoorbeeld veel rijkdom vergaard door grondstoffen uit Congo. In Antwerpen stierven Congolezen die werkzaam waren op de zogenoemde Congoboten. Op de expo in de stad werden Congolezen tentoongesteld alsof het een dierentuin was. Ook hier stierven mensen. Het boek van Nadia Nysai is een eye opener. Heel wat geschiedenis die we niet op de schoolbanken leerden. Ook heel wat kunstwerken van Afrikaanse landen zijn hier in België en zelfs in Antwerpen opgeborgen. Steden maken geld vrij voor ontwikkelingshulp, maar tegelijkertijd zitten depots vol kunstwerken, soms zelfs roofkunst die miljarden waard is. Een fractie van wat we in ontwikkelingshulp steken. Steden moeten het gesprek aangaan met ex-kolonies om ervoor te zorgen dat kunstwerken teruggegeven worden aan de landen die er recht op hebben. Dit is een proces van heling en herstel.

De maat der beschaving

Maar het heeft niet alleen te maken met straatnamen, beelden en kunst. Het gaat veel verder dan dat. Het heeft een rechtstreekse link met ons denken, met het antiracismedebat en zelfs met de Black Lives Matter-betogingen. Dekoloniseren is nadenken over hoe we naar de wereld kijken en wat de standaard is. Die standaard, die bekeken wordt als de maat der beschaving, is nog altijd (soms onbewust) een uiting van het witte superioriteitsdenken. Die standaard zorgt dat de bruinen of de zwarten gezien worden als mensen die nog moeten bijleren. Dat geschiedenisboeken of kinderspeelgoed nog altijd vanuit een westerse bril bekeken worden. Dat we weinig leren over het effect van kolonialisme op de gekolonialiseerden. Dat we weinig leren over mensen die naar hier migreerden. Dat we weinig leren over de geschiedenis van Afrika. Dat speelgoed en kinderverhalen nog niet divers zijn. Dat er nog veel te weinig diversiteit in de media is. Dat je maar weinig mensen met een migratieachtergrond in topfuncties tegenkomt. Dat gesprekken over praktijktesten of zwarte pieten nog altijd op een emotionele manier gevoerd worden, met weinig ruimte voor mensen met een migratieachtergrond. Dat jongeren, zelfs in coronatijden, massaal de straat opkomen om de strijd tegen racisme te voeren, om het de enige manier is om nog gehoord te worden.

Een stad waar diversiteit zegeviert

Als we écht willen dekoloniseren dan moeten er andere perspectieven binnengebracht worden dan het westerse. Het sociaal darwinisme van de 19de eeuw, waarbij mensen op basis van hun uiterlijke kenmerken op een evolutieladder gezet werden, heeft nog altijd een impact op ons denken. Dat moet we wereldwijd erkennen en bestrijden. Dekolonisatie moet een bewustwording worden die leidt tot een andere manier van denken en doen. We moeten niet alleen het verleden écht erkennen, we moeten naar een toekomst gaan waar alle mensen als gelijkwaardig worden gezien, waarin racisme aangepakt wordt, en waarin onze bril naar de samenleving en naar de wereld verandert. De norm is niet meer wit, maar meerkleurig. Dat moet zich dan ook vertalen in alle sectoren.

Om dit te realiseren heeft Antwerpen een expertengroep nodig waarin zelforganisaties van verschillende Afrikaanse landen, middenveldspelers, dekolonisatie-experten, historici en academici samen een plan ontwikkelen om onze stad concreet te dekoloniseren. Alleen zo is er ruimte voor heling en herstel. Antwerpen heeft nood aan een beleid dat racismebestrijding effectief in de praktijk omzet. Alleen zo creëren we een stad waarin iedereen tot zijn recht komt en waar diversiteit zegeviert.

- Ikrame Kastit, gemeenteraadslid Antwerpen